Η παιδαγωγική αξία της ελευθερης χρήσης των ανακυκλώσιμων υλικών

Φέτος είπα να φέρω λίγο περισσότερο από τα σχολεία Reggio Emilia στο εργαστήριο των εικαστικών.

Τι είναι τα σχολεία αυτά μπορείτε να πάρετε μια ιδέα από ένα παλαιότερο άρθρο μου ΕΔΩ ή να ρίξετε μια ματιά στην επίσημη σελίδα τους EΔΩ.

Αν χωράει να τα περιγράψεις σε μία φράση, θα λέγαμε πως είναι το εκπαιδευτικό μοντέλο που εφάρμοσε στην πράξη τον Dewey, τον Vygotsky και τον Gardner.

Τα Reggio Emilia αποστομώνουν εκείνους που μιλάνε για δημοκρατική εκπαίδευση στις πρακτικές τους γιατί δημοκρατική εκπαίδευση νοείται μόνο όταν το παιδί αποφασίζει μόνο του πως θα εργαστεί, τα θέματά που θα επιλέξει και τους χρόνους.

Αυτή η διάσταση νομίζω πως είναι κατανοητό πως δεν μπορεί να αφορά σε πρακτικές όπου τα παιδιά καλούνται απλά να επιχρωματίσουν φωτοτυπίες ή να ολοκληρώσουν εργασίες που έχουν ξεκινήσει οι δάσκαλοι.

Έτσι φέτος δώσαμε έμφαση στα ανακυκλώσιμα υλικά και στην ελεύθερη και ανοικτή χρήση τους.

Ένας χώρος διαμορφώθηκε στην αίθουσα ως η γωνιά της ανακύκλωσης. Τα παιδιά συγκεντρώνουν όλη την εβδομάδα άχρηστα αντικείμενα και τα φέρνουν στην τάξη. Κάποια παιδιά τα ταξινομούν και κάποια γίνονται οι υπεύθυνοι της ανακύκλωσης για να τη διατηρούν καθαρή και τακτοποιημένη

Τα παιδιά αφήνονται ελεύθερα να συνδυάσουν ότι υλικό επιθυμούν και να χρησιμοποιήσουν κόλλες , σπάγκους, χαρτοταινίες για να τα συνδέσουν. Τα αντικείμενα γίνονται ότι τα παιδιά αποφασίσουν, μηχανές, κτίρια, ρομπότ, μπουτονιέρες, φαγητά.

Τα έργα που προκύπτουν δεν μπορούν να θεωρηθούν αντικείμενα αισθητικής αξίας σύμφωνα με την αισθητική των ενηλίκων. Η παιδαγωγική τους αξία ωστόσο είναι ανεκτίμητη γιατί κουβαλούν την ανάγκη για μίμηση της ενήλικης ζωής όπως το πρώιμο σχέδιο, η πρώτη μιμητική γραφή ή η αρχική (άναρθρη) ομιλία.Τα δημιουργήματά τους κουβαλούν την ανάγκη του παιδιού να ερμηνεύσει το πως λειτουργεί ο κόσμος των ενηλίκων. Μια προσπάθεια να μελετηθούν οι διαστάσεις των πραγμάτων που τα περιβάλει, να κατανοήσουν τους μηχανισμούς , τη μηχανική, τον χώρο, τις χρήσεις. Οι λογικές αλληλουχίες και τα προβλήματα που καλείται το παιδί να λύσει μέσα από αυτές τις ανοικτές κατασκευές συναντώνται στο μάθημα των μαθηματικών και είναι το ίδιο αποτελεσματικές ως προς την καλλιέργεια της ευφυιας και τις μαθηματικής σκέψης όσο θα ήταν και η εξάσκηση σε αριθμητικές πράξεις πάνω στο χαρτί.

Επιπλέον το παιδί ενθουσιάζεται γιατί γίνεται δημιουργός, αυτόνομος, τολμηρός εφευρέτης και αποκτά μια βαθιά ικανοποίηση της αυτοεκτίμησης του, αφού καταφέρνει να δημιουργήσει κάτι από το μηδέν.

Αυτές οι γωνιές ανοικτών υλικών θα μπορούσαν να υπάρχουν σε κάθε τάξη και όχι μόνο στο μάθημα των εικαστικών. Θα μπορούσαν επιπλέον να λειτουργήσουν ως επαινετική εργασία και break ή σαν προέκταση θεωρητικών μαθημάτων . Αντί να γίνει η ανάθεση για εργασία στο σπίτι, το μόνιμο εργαστήριο-πάγκος στην σχολική αίθουσα θα μπορούσε να παρέχει τις πρώτες ύλες για να αυτοσχεδιάσουν τα project των μαθημάτων. Η σχολικές εργασίες-παρουσιάσεις θα μπορούσαν να ξεφύγουν από το παρωχημένο και βολικό για τον δάσκαλο κλασικό project πάνω στο χαρτόνι κανσον που θα κολληθεί στον τοίχο και να γίνει μια ελεύθερη κατασκευή που είμαι σίγουρη πως θα οδηγήσει σε νέους δρόμους την εκπαιδευτική διαδικασία.